02 декабря 2016 г.
Темшĕн, пирĕн паянхи обществăра кăшт уксахлакан çынсене те сусăр теме йышăннă. Манăн вара вĕсене пĕрре те инвалид теессĕм килмест, çакăн пек çынсене хăйнеевĕрлĕ тесен лайăхрах пулĕччĕ тесе шутлатăп.
Комсомольскинче пурăнакан 29 çулхи Саша Гавриковпа тĕл пулсан та вăл пĕр ури çине урăхларах пуснине сисместĕн, мĕнле талантлă каччă тесе çеç шутлатăн. "Çав тери пысăк çирĕплĕхпе хамăн туйăма çутатса парас кăмăл пуррипе çырма пуçланă эпĕ сăвăсене", - тет Александр. 7 çул тултарсанах Сашăн пуçĕнче сăвă йĕркисем çаврăнма пикеннĕ. Шкул пĕтериччен вара йĕрке хыççăн йĕрке тухнă унăн алли айĕнчен, сăвăсене илемлĕ шăрçалама та хăнăхса çитнĕ. Литература тĕнчине пуçĕпех путнăран та, тен, вăл шкул пĕтерсенех пĕр шутламасăр И.Я.Яковлев ячĕллĕ патшалăх педагогика институтне филологи факультетне çул тытнă. Унта хăйĕн пултарулăхне тата та аталантарассишĕн тăрăшнă. Чăваш халăхĕн фольклорне вĕренме пуçласан сăвăлла йĕркесем хăйсемех тухнăн туйăннă ăна. Пĕрле вĕренекенсем те, профессорсем те унăн произведенийĕсене ырласа йышăннă. Çамрăк поэтăн сăввисемпе прозăлла сăвăсем пĕрре мар университет хаçачĕсенче пичетленсе тухни те уншăн пысăк çитĕнỹ пулнă.
Нумаях пулмасть Сашăн сăввисем манăн алла лекрĕç. Виçĕ сăввине вуласа тухсанах унпа тĕл пулса калаçас шухăш çуралчĕ. Кунта палăртса хăвармалла ĕнтĕ: вăл ытларах юмахсен сюжечĕсене илсе сăвăласа çырать. Ира Васильевна Митта куçаруçăн ĕçĕсене кăмăллать. Саша Гавриков чăваш юмахĕсене оригинал чĕлхепе вулайманнишĕн, вăхăтĕнче çепĕç чăваш чĕлхине вĕрентекен пулманнишĕн çеç ỹкĕнет. Сашăн шалти тĕнчи пуян, сăвăсенчи паттăрсем хăйсен чĕлхипе пуплеççĕ. Хайлавĕсем вырăсла пулсан та, чăваш халăх юмахĕсене аса илсе каятăн. Сăвăçăн чĕлхи те йывăр мар, йĕркесем çăмăллăн вуланаççĕ.
Пурнăçĕнчи кашни саманта Саша сăвăлла каласа пама пултараять тейĕн. Хăй каланă тăрăх та, унăн пуçĕнче пĕрмаях сăвă йĕркисем çуралаççĕ. Вăл вĕсене хăвăртрах хут çине куçарса ĕлкĕрме васкать. Анчах та çамрăк поэт хăйне валли хăй чи çирĕп критик. Час-часах вăл 20 куплетлă сăвăран темиçе куплетне çеç хăварать, картне лартса çитермесĕр лăпланмасть. "Пысăк поэмăран виçĕ йĕрке çеç тăрса юлни те пулкаланă", - тет вăл кулкаласа. Унсăр пуçне Саша гитарăпа та калама вĕреннĕ. Хăй çырнă сăвăсене кĕвĕлесе час-часах юлташĕсене юрласа парать.
"Талантлă çын Америкăра та талантлă", - теççĕ халăхра. Çавăнпа та çамрăк каччă хăйĕн пултарулăхне харама яманнине, çитес вăхăтра унăн таланчĕ литература чиккинче кăна тăманнине, хăйĕн произведенийĕсемпе пурне те тĕлĕнтерессине тата, хисеплĕ вулаканăмăрсем, çамрăк поэтăн сăввисем сирĕн кăмăлăра каяссине шанас килет. Сашăна вара хăйĕн ĕмĕт-тĕллевĕсене пурнăçлама, чăрмавсенчен хăрамасăрах малалла талпăнма сунатăп.
Н.АРХИПОВА.
Три солнца
В эпоху трех солнц мы не знали зимы:
Царило всегдашнее лето.
Но ненависть вдруг охладила умы:
- Сух воздух, земля перегрета!..
Эй, лучник-спаситель!
Ты солнце убей,
Что нам об опасности речи!
И стало тотчас на земле холодней:
Зима. Шубы. Валенки. Печи.
Единое солнце, скорбя по родне,
Утратив доверие к людям,
В неведомой стрелам своей вышине
Сверкает в небесном приюте.
Убитых нельзя воскресить.
Лить слезу - Скрывать эгоизм не в силах.
Решили: где можно - три солнца рисуй,
Чтоб теплым прощение было.
Деньги
Встречались двенадцать в пути мужиков,
Попутно знакомясь: из кразных краев.
И деда просили: - Скажи как-нибудь,
Чтоб нам был короче намеченный путь?
Идем бурлаками на Атăл-реку,
Чтоб немного заработать деньгу.
Про оба пути так ответствовал дед:
- Опасен, да - короток, длинен, да - нет.
На кратком маршруте, - напутствовал он,
- Лежит у дороги голодный дракон.
Рискнули идти все коротким путем.
На месте дракона - дуб старый с дуплом.
В дупле - золотые монеты.
Скорей Решили делить на двенадцать частей.
И - за лощадьми половина домой,
Другая - на вахте на сторожевой.
На сговор пособники шли потому,
Чтоб доли своей не отдать никому:
- В лепешки отраву, и - дело с концом...
- Погрузим - дубинами насмерть забьем...
Убили, покончив погрузку монет.
Лепешками справили после обед.
...Сбылось предсказанье того старика:
Опасна дорога та, что коротка.
Источник: "Каçал Ен"