06 июня 2009 г.
Выльăх-чĕрлĕх чирĕсене хирĕçле чылай ĕç тăватпăр пулин те, лару-тăру çав-çавах çивĕч-ха. Уйрăмах уртаракан чир тĕлĕшпе йывăр. Ăна пĕлтĕр республикăри 12 районта 35 хутчен регистрациленĕ. Пирĕнпе кÿршĕллĕ Йĕпреç, Патăрьел, Канаш районĕсенче ун пек тĕслĕх чылай пулни сисчĕвлентерет. Шурут-Нурăсри пĕр хуçалăха тилĕ чупса кĕнĕ, ăна йытă туласа тăкнă. Тилĕ чирлĕ пулнă, йытта уртаракан чиртен вакцинăлани çеç ăна сиенлесрен çăлса хăварнă.
Иртнĕ çул районта 2319 йытта вакцинăланă, тискер чĕрчунсем ытларах çÿрекен вырăнсене 4400 доза хурса тухнă. 385 йытта, 16 тилле тытса вĕлернĕ. Çынсене çыртнă 72 йытта карантинра тытнă. Ун пек тĕслĕхсем ытларах Комсомольски тата Урмаел ял поселенийĕсенче пулнă. Пур çĕрте те хуçасăр йытăсене хирĕç кĕрешес ĕçсем пынă.
Уртаракан чир вирусран ерет, тĕп нерв системине сиенлет. Унпа чылай чĕрчун, çынсем, килти выльăх-чĕрлĕх чирлет. Ун палли — выльăх хăйне урăхларах тытма пуçлани. Усал йытăсем ачашланаççĕ, хăраççĕ, лăпкисем хаярланаççĕ, çынна тапăнаççĕ. Чирлĕ чĕрчунсем тĕттĕмрех вырăнта тăма тăрăшаççĕ, çимелли мар япаласене те кăшлаççĕ, сĕлеки вăйлă юхать. Çынран шикленмеççĕ. Чир сĕлекерен тепĕр чĕрчуна лекет. Уртаракан чир ерсен вилет.
Мĕнле асăрханмалла-ха унран? Йытăсене кăкаркăçра тытмалла, вакцинăламалла. Прививка туман йытăсене кĕтÿсем, фермăсем патне ямалла мар. Хуçасăррисене персе вĕлерессине вăйлатмалла, фермăсене карта тытса çавăрмалла. Тискер чĕрчунсем кĕтÿсем патне çывхарасран асăрханмалла. Чĕрчунсем çыртнă тĕслĕхсем пулсан çийĕнчех районти ветстанцие пĕлтермелле. Çыртнă йытта е кушака, чĕрчунсене тÿрех вĕлермеççĕ. 10 кун хупса усраççĕ. Енчен те чир паллисене асăрхамасан уртаракан чиртен вакцинăлаççĕ те тепĕр 30 кун тытса тăраççĕ. Чир тупса палăртсан вĕлереççĕ, çунтарса яраççĕ.
Уртаракан чиртен асăрханăр.
Иртнĕ çул уртаракан чире ытларах Канаш, Элĕк, Çĕрпÿ, Куславкка, Тăвай районĕсенче тупса палăртнă. Май уйăхĕн пуçламăшĕ тĕлне республикăра ку енĕпе ăнăçсăр 15 пункт шуланать.
Чире иртнĕ çул ытларах тилĕсем (54,36 процент), кăçалхи 4 уйăхра (66,6 процент) ертнĕ. Çавăн пекех юлашки 3 çулта асăннă чĕрчунсен йышĕ 34,7 процент ÿснĕ.
Источник: "Каçал Ен"